Aachen, 25.11.2005

Savez Crnogorskih Asocijacija Evrope želi da obavijesti Venecijansku Komisiju da iskreno pozdravlja spremnost ove Komisije da pruži ekspertsku pomoć Republici Crnoj Gori vezano za Crnogorski Zakon o referendumu iz 2001. godine.

Naš Savez – jedina asocijacija koja obuhvata udruženja Crnogoraca iz Francuske, Njemačke, Švajcarske, Češke Republike, Mađarske, Kipra, Bosne i Hercegovine, Poljske, Belgije, Holandije, Srbije, Luksemburga, Švedske, Austrije, Ujedinjenog Kraljevstva i Hrvatske – želi da naglasi potrebu da Venecijanska Komisija pruži balansirane i imparcijalne preporuke koje su bazirane na postojećim pravnim rješenjima i iskustvima koja postoje u drugim zemljama članicama Savjeta Evrope.

Stotine hiljada Crnogorskih državljana žive po svijetu – od Srbije do Novog Zelanda – i niko od njih nema pravo da glasa u predstojećem Crnogorskom referendumu – u svojoj boravišnoj zemlji. Ovo je za nas potpuno prihvatljivo rješenje. Savez Crnogorskih Asocijacija Evrope je zato čvrsto protiv bilo koje moguće preporuke Venecijanske Komisije koja bi diskriminisala između Crnogorskih državljana koji žive van Crne Gore, preporučujući, na primjer, specijalna glasačka prava za Crnogorske državljane koje žive u Srbiji.

Princip jednakosti ispred zakona i ustava Crne Gore za sve državljane van Crne Gore mora biti vrhovni princip, posebno imajući u vidu da zakon u Crnoj Gori jasno ne dozvoljava – i nikada nije dozvoljavao – da građani Srbije i drugih država glasaju na referendumima u Crnoj Gori.

Posebnu zabrinutost izražavamo nad činjenicom da su etničke zajednice porijeklom iz Crne Gore – Crnogorci, Srbi, Albanci, Bošnjaci, Muslimani i Hrvati –nejednako zastupljene u pojedinim sredinama van Crne Gore. Selektivna preporuka Venecijanske Komisije da se dozvoli pravo glasa samo u jednoj sredini van Crne Gore (npr. Srbiji), bi značila da se svjesno daje primat grupi Crnogorskih državljana koju čini disproprocionalno veći broj pripadnika jedne nacije koja je zastupljenija u Srbiji, što bi predstavljalo otvoreni poziv na destabilizaciju multi-etničkog karaktera Crne Gore putem etničkog izbornog inženjeringa i kršenja prava Crnogorskih državljana – pogotovo etničkih manjina – iz drugih država u svijetu.

Konačno, skrećemo pažnju Venecijanskoj Komisiji da političke partije u Srbiji, Vlada Srbije, javni TV servis i mediji u Srbiji nijesu nepristrasna strana u odnosu na referendum u Crnoj Gori. Odnosno, javno i svakodnevno angažovanje sadašnjih – na čelu sa Premijerom Vojsilavom Koštunicom - i prethodnih vlasti u Srbiji protiv referenduma u Crnoj Gori tokom prethodnih 15 godina čini uslove medijskog informisanja Crnogorskih državljana u Srbiji potpuno neregularnim i jednostranim. Ovo se nikako ne može uklopiti u opšte principe stvaranja slobodnog i fer okruženja za informisanje glasača.

Zbog naše duboke zabrinutosti za jednak tretman Crnogorskih državljana, i fer odnos prema najmanjoj od bivših Jugoslavenskih republika – Crnoj Gori, želimo da obavijestimo Venecijansku komisiju da će Savez Crnogorskih Asocijacija Evrope pažljivo motriti preporuke Venecijanske komisije pošto naše udruženje je čvrsto protiv bilo kakvih preporuka „specijalnih standarda“ ili „diskriminacije“ među Crnogorskim državljanima koji žive van Crne Gore.

U slučaju da, Venecijanska Komisija ili neko drugo tijelo preporuči da se dodijeli primat Crnogorskim državljanima koji žive u Srbiji nad ostalim državljanima Crne Gore koji žive u svijetu, ili u slučaju da se preporuči specijalni set referendumskih standarda, koji nijesu važeći u većini Evropskih demokratija, naša Asocijacija i njeni članovi biće primorani da odmah stupe u kontakt sa političkim administracijama u Evropskim glavnim gradovima, sa NVO sektorom i sa nezavisnom štampom u svim zapadnim prijestonicama, te da obavijeste zapadnu javnost o takvim jednostranim i diskriminišućim preporukama.

Ostajemo potpuno uvjereni da će najbolja Evropska iskustva biti osnova za preporuke Venecijanske Komisije i da će Komisija u potpunosti ispoštovati ravnopravnost položaja svih državljana Crne Gore koji žive van Crne Gore.

Presjednik SCAE                                                             Generalni sekretar SCAE

Dipl. ing. Jovan Radonjić                                                             Zaim Čelebić